دستگاهی است که با هدف استریل کردن وسایل و مواد آزمایشگاهی به کار گرفته میشود. اتوکلاو همچنین به نام دستگاه استریل کننده نیز شناخته شده است. استریلیزاسیون، مجموعه ای از فرآیندهایی است که به منظور انجام خدمات بهداشتی (استریلیزاسیون مواد، محیط کشت و دستگاه ها) مطابق با شرایط سخت گندزدایی انجام میگیرد. قابل به ذکر است که در استریل نمودن کلیه میکروارگانیسم ها از بین میرود و از عدم وجود هر نوع میکروبی اطمینان حاصل میشود و این فرآیند با ضدعفونی نمودن کاملا فرق دارد زیرا در فرآیند ضدعفونی نمودن جسم فقط تمیز میشود. اتوکلاو این کار را از طریق روش های فیزیکی، شیمیایی و یا با استفاده از بخار اشباع شده انجام می‌دهد.
در مرحله اول آب از منبع اصلی به بخار تبدیل میگردد. این تبدیل آب به بخار به دو صورت میگیرد:
- آب مستقیماً به داخل چمبر (مخزن دستگاه) ریخته میگردد و به وسیله المنتی که دور چمبر پیچیده شده است گرم شده و در 100 درجه سانتیگراد به بخار تبدیل میگردد.
- آب به داخل مولد بخار رفته و پس از تبدیل شدن به بخار وارد چمبر میگردد.
بعد از تبدیل شدن آب به بخار، افزایش دما یا Heating آغاز میگردد و با بسته شدن محیط با شیرهای برقی طبق «قانون گازها» با افزایش دما، فشار نیز بالا میرود. با رسیدن دما به مقدار تعیین شده و رسیدن فشار به 2/2 یا 2/1 مرحله استریل سازی شروع میگردد.
در پایان سیکل یا چرخه استریل، بخار به کندانسور میرود و در اثر «فرایند میعان» تبدیل به آب تبدیل میشودو به مخزن آب مصرفی ریخته میگردد و بدین ترتیب در انتهای کار مرحله خشک کن یا Drying صورت میگیرد. و در انتها، مواد و وسایل استریل شده و آماده خروج از دستگاه می باشد.
به طور کلی اتوکلاوها به سه دسته تقسیم می شوند. این طبقه بندي به منظور صحت عملکرد استریلیزاسیون با توجه به نوع وسایل صورت میگیرد:
کلاسN: بهتر است در خرید این اتوکلاو بسیار دقت نمایید. در حالت استاندارد، این اتوکلاو قادر است ابزارآلات جامد بدون پوشش را استریل نماید. لذا این دستگاه تضمینی برای استریل نمودن ابزالات پوششدار (مثل پارچه یا کاغذهای پزشکی) و وسایل حفره دار نمیکند.
کلاسS : ابزالات و وسایلی که با این نوع اتوکلاو می‌توان استریل نمود، توسط کارخانه سازنده مشخص و اعلام میگردد. این اتوکلاو می‌تواند ابزارآلات بدون پوشش جامد یا پوشش دار جامد، مواد نساجی مثل پارچه، گاز تک لایه و وسایل سوراخدار مدل Bرا استریل نماید. یک اتوکلاو کلاس S می‌تواند با پمپ وکیوم یا بدون آن تجهیزگردد و قطعاً دارای سیکل خشک‌کن می باشد.
کلاس:Bاین اتوکلاو توانایی استریل تمامی ابزار و وسایل پوششدار جامد و بدون پوشش، مواد نساجی را دارد. اتوکلاوهای این مدل دارای پمپ وکیوم قدرتمندی هستند که می‌تواند تا حدود ۰/۹- بار خلأ ایجاد نمایند.
اتوکلاو ایستاده 10 لیتری کلاس N تمام استیل می باشد که نوع استیل آن از نوع نگیر است. این محصول دارای کنترلر دیجیتال pid با صفحه نمایش LCD، دستگیره های باکالیت نسوز، قابلیت تنظیم دما و زمان، شیر اطمینان با واشر سیلیکونی و فنر استیل و شیرهای تخلیه اب و بخار از نوع داخلی تفلون با کیفیت بالا می باشد. این نوع اتوکلاو در سایز های 10، 25، 50 و 75 موجود و قابل سفارش می باشد.